উচ্চতৰ মাধ্যমিক দ্বিতীয় বর্ষৰ ভূগোল বিষয়ৰ ওপৰত আমি লৈ আনিছো প্রশ্নোত্তৰ শিতান। প্রতিটো পাঠৰ বাবে আমি HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solution ছাত্র-ছাত্রীৰ বাবে আগবঢ়াই দিছো। ছাত্র-ছাত্রীসকলে আকোঁৱালি ললে আমাৰ কষ্ট সার্থক হ’ব।
HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solution
তলত দিয়া চাৰিটা বিকল্পৰ পৰা সঠিক উত্তৰটো বাছনি কৰক:
১) নিম্নলিখিত কোনটো বিবৃতিই ভূগোল বৰ্ণনা নকৰে?
ক) এক অখণ্ড অনুশাসন
খ) মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ মাজৰ আন্তঃসম্পৰ্কৰ অধ্যয়ন
গ) দ্বৈতবাদৰ অন্তৰ্ভুক্ত
ঘ) প্ৰযুক্তিৰ বিকাশৰ বাবে বৰ্তমান সময়ত প্ৰাসংগিক নহয়
উত্তৰ: ঘ) প্ৰযুক্তিৰ বিকাশৰ বাবে বৰ্তমান সময়ত প্ৰাসংগিক নহয়
২) নিম্নলিখিত কোনটো ভৌগলিক তথ্যৰ উৎস নহয়?
ক) ৰাউণ্ডেজাৰৰ হিচাপ
খ) পুৰণি মানচিত্ৰসমূহ
গ) চন্দ্ৰৰ পৰা শিলৰ সামগ্ৰীৰ নমুনা
ঘ) প্ৰাচীন মহাকাব্যসমূহ
উত্তৰ: গ চন্দ্ৰৰ পৰা ৰক সামগ্ৰীৰ নমুনা
৩) লোক আৰু পৰিৱেশৰ মাজৰ আন্তঃক্ৰিয়াৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰক নিম্নলিখিত কোনটো?
ক) মানৱ বুদ্ধিমত্তা
খ) মানুহৰ ধাৰণা
গ) প্ৰযুক্তি
ঘ) মানুহৰ ভাৰাক্ৰান্ত
উত্তৰ: গ প্ৰযুক্তি
৪) নিম্নলিখিত কোনটো মানৱ ভূগোলৰ দৃষ্টিভঙ্গী নহয়?
ক) আচল বিভাজক
খ) স্থানিক সংগঠন
গ) পৰিমেয় বিপ্লৱ
ঘ) অন্বেক্ষণ আৰু বিৱৰণ
উত্তৰ: গ পৰিমেয় বিপ্লৱ
আপুনি যদি আমাৰ HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solutionপঢ়ি ভাল পাইছে তেন্তে আমাৰ ‘নিউজলেটাৰ চাবস্ক্রাইব’ কৰক। নতুবা আমাৰ ‘ফেচবুক পৃষ্ঠা’ অনুসৰণ কৰক বা আমাৰ “ইউটিউব চেনেল চাবস্ক্রাইব’ কৰক ।
৫) মানৱ ভূগোল নিৰ্ধাৰণ কৰা।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলক “ভৌতিক/প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱ পৃথিৱীৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, মানৱ পৰিঘটনাৰ স্থানিক বিতৰণ আৰু সেইবোৰ কেনেদৰে আহে, বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ মাজত সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পাৰ্থক্য” বুলি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে। ৰাটজেলৰ মতে ” মানৱ ভূগোল হৈছে মানৱ সমাজ আৰু পৃথিৱীপৃষ্ঠৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ সংশ্লেষিত অধ্যয়ন”।
এলেন চি চেমপ্ল ‘মানৱ ভূগোল হৈছে অস্থিৰ মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ মাজত পৰিৱৰ্তিত সম্পৰ্কৰ অধ্যয়ন”
পল ভাইডাল দে লা ব’লহেৰ মতে “ধাৰনা আমাৰ পৃথিৱীক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা শাৰীৰিক আইন আৰু ইয়াত বাস কৰা জীৱৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ অধিক সংশ্লেষিত জ্ঞানৰ ফলত হৈছে।”
৬) মানৱ ভূগোলৰ কিছুমান উপ-ক্ষেত্ৰৰ নাম দিয়া।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলৰ কিছুমান উপ-ক্ষেত্ৰ হৈছে:
আচৰণগত ভূগোল, সামাজিক কল্যাণৰ ভূগোল, মনোৰঞ্জনৰ ভূগোল, সংস্কৃতিত ভূগোল, লিঙ্গ ভূগোল, ঐতিহাসিক ভূগোল, চিকিৎসা ভূগোল, ইলেট্ৰিক ভূগোল, সামৰিক ভূগোল, সম্পদৰ ভূগোল, কৃষিৰ ভূগোল, উদ্যোগৰ ভূগোল, বিপণনৰ ভূগোল, পৰ্যটনৰ ভূগোল আৰু আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ ভূগোল।
৭) মানৱ ভূগোল অন্যান্য সামাজিক বিজ্ঞানৰ সৈতে কেনেদৰে সম্পৰ্কিত?
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলে মানৱ জীৱনৰ সকলো উপাদান আৰু সেইবোৰ ঘটি থকা স্থানৰ মাজৰ সম্পৰ্ক ব্যাখ্যা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। সেয়েহে, মানৱ ভূগোলে এক অতি আন্তঃঅনুসৰণকাৰী প্ৰকৃতি গ্ৰহণ কৰে। ই পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠত মানৱ উপাদানবোৰ বুজিবলৈ আৰু ব্যাখ্যা কৰিবলৈ সামাজিক বিজ্ঞানত ভনীৰ অনুশাসনৰ সৈতে নিকট আন্তঃপৃষ্ঠ বিকশিত কৰে। জ্ঞানৰ প্ৰসাৰৰ সৈতে, নতুন উপ-ক্ষেত্ৰ উদ্ভৱ হয় আৰু ই মানৱ ভূগোলৰ ক্ষেত্ৰখন আৰু সম্প্ৰসাৰিত কৰিছে।
উদাহৰণ; সামাজিক ভূগোলৰ ভিতৰত সমাজ বিজ্ঞানৰ ভগ্নী অনুশাসনৰ সৈতে আন্তঃপৃষ্ঠৰ সৈতে নিম্নলিখিত উপ ক্ষেত্ৰ আছে:
আচৰণৰ ভূগোল-মানৱ-আচৰণ
সামাজিক কল্যাণৰ ভূগোল- কল্যাণ অৰ্থনৈতিক
আৰোগ্য-মানৱতা-মান্যতাৰ ভূগোল
সাংস্কৃতিক ভূগোল-নৱ-নৱ-নৱ-পঢ়া-পঢ়া-বঢ়া
লিঙ্গ ভূগোল-বিজ্ঞান, নৱবিজ্ঞান, মহিলা অধ্যয়ন ঐতিহাসিক ভূগোল-ইতিহাস চিকিৎসা ভূগোল-এপিডিম’লজী
৮) মানুহৰ প্ৰাকৃতিককৰণ বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: মানুহে প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক পৰিৱেশৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে। মানুহে কি প্ৰস্তুত আৰু সৃষ্টি কৰে সেয়া গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয় কিন্তু তেওঁলোকে কি সঁজুলি আৰু কৌশল প্ৰস্তুত কৰে আৰু সৃষ্টি কৰে তাৰ সহায়ত ই অতিগুৰুত্বপূৰ্ণ। প্ৰযুক্তিয়ে সমাজৰ সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশৰ স্তৰ সূচিত কৰে।
পৰিৱেশৰ সৈতে তেওঁলোকৰ বাৰ্তালাপৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্য্যায়ত, মানুহে আদিম প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত পৰিৱেশৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰিছিল, সেয়েহে প্ৰকৃতিয়ে মানুহৰ ওপৰত এক প্ৰভাৱশালী ভূমিকা পালন কৰিছিল। মানুহ প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল আৰু প্ৰকৃতিৰ নিৰ্ধাৰণৰ সৈতে খাপ খোৱা হৈছিল। এই প্ৰকাৰৰ ভাৱ-বিনিময় যেতিয়া, মানৱ সমাজ বিকাশৰ আদিম পৰ্যায়ত আছিল আৰু সেয়েহে প্ৰকৃতি অনুসৰি নিজকে অভিযোজন কৰিছিল, ইয়াক মানুহৰ প্ৰাকৃতিককৰণ বুলিও কোৱা হয় যাক পাৰিপাৰ্শ্বিক নিৰ্ধাৰণবাদ বুলিও কোৱা হয়। ই হৈছে প্ৰকৃতি-প্ৰকাৰৰ কথা শুনা মানুহৰ এক পৰ্যায়, প্ৰকৃতিৰ ক্ৰোধক ভয় কৰে আৰু ইয়াক পূজা কৰে। মানুহৰ সকলো কাম প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা পৰিচালনা কৰা হয়, বিশেষকৈ জলবায়ু, বনৰীয়া জন্তু আৰু পানী আৰু খাদ্য উদ্ভিদৰ উপলব্ধতাৰ দ্বাৰা। প্ৰযুক্তিগত অগ্ৰাহ্য আৰু প্ৰকৃতিৰ বুজাবুজিৰ অভাৱত এই পৰ্য্যায়ত, মানুহে প্ৰকৃতিৰ শিকলঢিলা কৰিব পৰা নাই আৰু সেয়েহে ইয়াক অনুসৰণ কৰে আৰু তেওঁলোকৰ সকলো কাম প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা পৰিনিৰ্দেশিত হয়। এই প্ৰকাৰৰ আদান-প্ৰদান এতিয়াও জনজাতীয় সমাজত দেখা যায় য’ত জনজাতীয় জীৱন প্ৰকৃতিৰ চাৰিওফালে ঘূৰে আৰু তেওঁলোকৰ দৈনন্দিন ৰুটিন প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াবোৰৰ সৈতে ভালদৰে সংকীৰণ কৰা হয়।
উদাহৰণ; জনজাতীয়লোক খাদ্য উদ্ভিদ আৰু তেওঁলোকে প্ৰকৃতিৰ পৰা পোৱা অংশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, কিছুমান শিকাৰ জনজাতীয় লোকে আদিম সঁজুলিৰ সহায়ত বনৰীয়া জন্তুৰ শিকায়। তেওঁলোকে উপলব্ধ প্ৰাকৃতিক উদ্ভিদৰ পৰা ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰে। তেওঁলোকৰ ধাৰ্মিক প্ৰক্ৰিয়াত গছ, প্ৰকৃতিৰ শক্তি, বনৰীয়া গছ আদি পূজা কৰা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
৯) মানৱ ভূগোলৰ পৰিসৰৰ ওপৰত টোকা এটা লিখক।
উত্তৰ: অধ্যয়নৰ ক্ষেত্ৰ হিচাপে ভূগোল হৈছে অখণ্ড, অভিজ্ঞতামূলক, আৰু ব্যৱহাৰিক। সেয়েহে, ভূগোলৰ উপসৰ্গ প্ৰসাৰিত আৰু স্থান আৰু সময়ৰ সৈতে তাৰতম্য হোৱা প্ৰতিটো পৰিঘটনা ভৌগলিকভাৱে অধ্যয়ন কৰিব পাৰি।
মানৱ ভূগোলক “ভৌতিক/প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱ পৃথিৱীৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, মানৱ পৰিঘটনাৰ স্থানিক বিতৰণ আৰু সেইবোৰ কেনেদৰে আহে, বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ মাজত সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পাৰ্থক্য” বুলি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে। অনুশাসন হিচাপে ভূগোলৰ মূল চিন্তা হৈছে পৃথিৱীক
মানুহৰ ঘৰ হিচাপে বুজা আৰু সেইবোৰ কঢ়িয়াই ৰখা সকলো উপাদান অধ্যয়ন কৰা। মানৱ ভূগোলে এক অতি বিস্তৃত ক্ষেত্ৰ আৱৰে। ই কেৱল মানৱ পৰিঘটনাৰ উপস্থিতিঅধ্যয়ন নকৰে, মানৱ আৰু ভৌতিক পৃথিৱীৰ সম্পৰ্ক, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক দুয়োটা কেধৰি মানৱ প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰকাৰ আৰু বিতৰণ অধ্যয়ন কৰে।
ই ভূগোলৰ অধ্যয়ন অধিক প্ৰাসংগিক কৰি তোলে কিয়নো ই ভৌতিক আৰু মানৱ-নিৰ্মিত পৃথিৱীখনক সম্পূৰ্ণ কাৰণগত বুজাবুজিৰে সম্পৰ্কিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে সেয়েহে ইয়াক আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ বাবে অধিক প্ৰযোজ্য কৰে। ই আমাক কেৱল বিভিন্ন সমস্যা, তেওঁলোকৰ কাৰণ আৰু প্ৰভাৱ বুজাত সহায় নকৰে, কিন্তু লগতে আমাক তেওঁলোকৰ বাবে এক উপযুক্ত সমাধান পোৱাত সহায় কৰে। বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতিত মানুহৰ আৰু প্ৰকৃতিৰ মাজত বৰ্ধিত বিৰোধৰ ফলত পৰিৱেশ ধ্বংস হয়, মানৱ ভূগোল অধিক প্ৰাসংগিক হৈ পৰে কিয়নো ই মানৱ আৰু প্ৰকৃতিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বৰ্ণনা কৰে আৰু সেয়েহে পৰিৱেশৰ চিমফনি ঘূৰাই আনিবলৈ আৰু সেয়েহে আমাৰ পৃথিৱীখন ৰক্ষা কৰাত যথেষ্ট গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে।
আপুনি যদি আমাৰ এই HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solution পঢ়ি ভাল পাইছে তেন্তে আমাৰ ‘নিউজলেটাৰ চাবস্ক্রাইব’ কৰক। নতুবা আমাৰ ‘ফেচবুক পৃষ্ঠা’ অনুসৰণ কৰক বা আমাৰ “ইউটিউব চেনেল চাবস্ক্রাইব’ কৰক ।
HS 2nd Year Geography Study Materials– Study now
১০) ভূগোল অধ্যয়ন কৰাৰ মূল বিষয় কি?
উত্তৰ: এক অনুশাসন হিচাপে ভূগোল অধ্যয়ন কৰাৰ মূল উদ্বেগ হৈছে পৃথিৱীক মানুহৰ ঘৰ হিচাপে বুজা আৰু সেইবোৰ কঢ়িওৱা সকলো উপাদান অধ্যয়ন কৰা।
১১) ‘পৰিবেশ নিৰ্ধাৰণবাদ’ৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰা ভূগোলৰ লোকসকলৰ নাম কওক।
উত্তৰ: জাৰ্মান বিশেষজ্ঞ ৰাটজেল আৰু তেওঁৰ শিক্ষাৰ্থী এলেন চাৰ্চিল চিমলে ‘পাৰিপাৰ্শ্বিক নিৰ্ধাৰণতাবাদ’ ৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল।
১২) Possibilism ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল?
উত্তৰ: ফৰাচী বিশেষজ্ঞ লছিয়ান ফেফেৰ আৰু পল ভাইডাল দে লা ব্লেহেক Possibilismৰ প্ৰতিষ্ঠাপক হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
১৩) ক্ৰিফইষ্ট টেইলৰ কোন আছিল?
উত্তৰ:ব ক্ৰিফইষ্ট টেইলৰ নিওডিউক্সিজম বা ষ্টপ আৰু গ’ নিৰ্ধাৰণবাদৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আছিল।
১৪) প্ৰযুক্তিয়ে কি সূচিত কৰে?
উত্তৰ: প্ৰযুক্তিয়ে সমাজৰ সাংস্কৃতিক বিকাশৰ স্তৰ সূচিত কৰে।
১৫) মানৱ ভূগোলৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰ কি?
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলৰ অধীনত ক্ষেত্ৰবোৰৰ ভিতৰত আছে: সামাজিক ভূগোল, চহৰীয়া ভূগোল, ৰাজনৈতিক ভূগোল, জনসংখ্যা ভূগোল, নিষ্পত্তি ভূগোল আৰু অৰ্থনৈতিক ভূগোল।
১৬) অৰ্থনৈতিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰবোৰ কি?
উত্তৰ: অৰ্থনৈতিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰসমূহ হৈছে: সম্পদৰ ভূগোল, কৃষিৰ ভূগোল, পৰ্যটনৰ ভূগোল, উদ্যোগৰ ভূগোল, বিপণনৰ ভূগোল আৰু আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ ভূগোল।
১৭) সামাজিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰবোৰ কি?
উত্তৰ: সামাজিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰবোৰ হৈছে:
আচৰণগত ভূগোল, সামাজিক কল্যাণৰ ভূগোল, মনোৰঞ্জনৰ ভূগোল, সাংস্কৃতিক ভূগোল, লিঙ্গ ভূগোল, ঐতিহাসিক ভূগোল আৰু চিকিৎসা ভূগোল।
১৮) ফ্ৰেডৰিক ৰাটজেলৰ কথাত ভূগোল নিৰ্ধাৰণ কৰক।
উত্তৰ: ফ্ৰেডৰিক ৰাটজেলৰ মতে, “মানৱ ভূগোল হৈছে মানৱ সমাজ আৰু পৃথিৱীপৃষ্ঠৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ সংশ্লেষিত অধ্যয়ন”।
১৯) এলেন চাৰ্চিল ছেমপ্লৰ কথাত ভূগোল নিৰ্ধাৰণ কৰক।
উত্তৰ: এলেন চি চেমপ্লৰ মতে, “মানৱ ভূগোল হৈছে অস্থিৰ মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ মাজত পৰিৱৰ্তিত সম্পৰ্কৰ অধ্যয়ন”।
২০) পল ভাইডাল দে লা ব’লে ভূগোলক কেনেদৰে সংজ্ঞায়িত কৰিছিল?
উত্তৰ: পল ভাইডাল দে লা ব’লহেৰ মতে, “আমাৰ পৃথিৱীক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা শাৰীৰিক আইন আৰু ইয়াত বাস কৰা জীৱৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ অধিক সংশ্লেষিত জ্ঞানৰ ফলত গৰ্ভধাৰণ”।
আপুনি যদি আমাৰ এই HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solution পঢ়ি ভাল পাইছে তেন্তে আমাৰ ‘নিউজলেটাৰ চাবস্ক্রাইব’ কৰক। নতুবা আমাৰ ‘ফেচবুক পৃষ্ঠা’ অনুসৰণ কৰক বা আমাৰ “ইউটিউব চেনেল চাবস্ক্রাইব’ কৰক ।
২১) গ্রিফিফিট টেইলৰৰ মতে নব্যনিৰ্ধাৰণবাদৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ধাৰণাটো নিৰ্ধাৰণ কৰক।
উত্তৰ: ধাৰণাটোৱে দেখুৱায় যে সম্পূৰ্ণ প্ৰয়োজনীতাৰ পৰিস্থিতি (পাৰিপাৰ্শ্বিক নিৰ্ধাৰণবাদ) নাই বা নিৰপেক্ষ স্বাধীনতাৰ চৰ্ত নাই (পোচিবিবাদ)। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে মানুহে ইয়াক মানি প্ৰকৃতি জয় কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে ৰঙা সংকেতৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিব লাগিব আৰু প্ৰকৃতিয়ে সংশোধনৰ অনুমতি দিলে বিকাশৰ বাবে তেওঁলোকৰ প্ৰক্ৰিয়াত আগবাঢ়িব পাৰে। ই অৰ্থ কৰে যে এনে সীমাৰ ভিতৰত সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিব পাৰি যি পৰিৱেশৰ ক্ষতি নকৰে আৰু দুৰ্ঘটনা অবিহনে বিনামূলীয়া ভাৱে চলা নাই।
২২) ‘ভূগোলত দ্বৈতবাদ’ বুলি আপুনি কি বুজায়?
উত্তৰ: ভূগোলৰ শিক্ষা আৰু শিক্ষা ভূগোলৰ মাজত বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ আছে। কিছুমান উদাহৰণ হৈছে:
ক) ভৌগলিক পৰিঘটনাবোৰ তাত্ত্বিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰা হ’ব নে ঐতিহাসিক-আনুষ্ঠানিক দৃষ্টিভঙ্গী;
খ) বিষয়বস্তু সংগঠিত কৰা হ’ব নে নহয় আৰু ভূগোল অধ্যয়ন আৰু শিকাবলৈ দৃষ্টিভঙ্গী আঞ্চলিক বা প্ৰণালীবদ্ধ হোৱা উচিত;
গ) অনুশাসন হিচাপে ভূগোল আইন নিৰ্মাণ/উপকৰণ বা বিৱৰক হব লাগে নে নালাগে।
২৩) ভৌতিক আৰু মানৱ পৰিঘটনাবৰ্ণনা কৰিবলৈ ব্যৱহৃত ৰূপকৰ কিছুমান উদাহৰণ দিয়ক।
উত্তৰ: ভৌতিক আৰু মানৱ পৰিঘটনাবোৰ বৰ্ণনা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা ৰূপকৰ কিছুমান উদাহৰণ নিম্নলিখিত ধৰণৰ:
ক) পৃথিৱীৰ “মুখ’।
খ) ধুমুহাৰ ‘চকু’।
গ) অঞ্চল, গাওঁ, চহৰক ‘জীৱ’ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
ঘ) পথ, ৰে’লৱে আৰু পানীৰ নেটৱৰ্কবোৰক “সঞ্চালনৰ ধমনী” বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
ঙ)নদীৰ “মুখ’।
চ) হৃদৰ ‘স্নাট’ (নাক)।
ছ) ইষ্টমুচৰ “ডিঙি’।
জ) মাটিৰ “প্ৰ’ফাইল’।
২৪) মানৱ ভূগোল কেতিয়া আৰু কেনেদৰে আৰম্ভ হৈছিল? বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলৰ উদ্ভৱ হোৱা টো হ’ব পাৰে কিয়নো মানুহে তেওঁৰ পৰিৱেশৰ সৈতে বাৰ্তালাপ আৰম্ভ কৰিলে। ইতিহাসত ইয়াৰ মূল গভীৰ। সেয়েহে, মানৱ ভূগোলৰ উদ্বেগৰ এক দীঘলীয়া অত্যাৱশ্যকীয় ধাৰাবাহিকতা আছে যদিও সেইবোৰ স্পষ্ট কৰাৰ দৃষ্টিভঙ্গী সময়ৰ সৈতে সলনি হৈছে। এই ধাৰাসাৰতা আৰু শব্দৰ পৰিৱৰ্তন হৈছে অনুশাসনৰ স্খলিত প্ৰকৃতিৰ সূচক।
আৰম্ভণিতে, বিভিন্ন সমাজৰ মাজৰ আদান-প্ৰদান নগ’ল। সেয়েহে পৰ্যটকৰ বিষয়ে জ্ঞানও সীমিত আছিল। ভ্ৰমণকাৰী আৰু অস্ত্ৰোপচাৰীসকলে এক যাত্ৰা আৰু নেভিগেশ্বন দক্ষতা অনুগমণ কৰাৰ আগতে তথ্য সংগ্ৰহ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ১৫শ শতিকাৰ পাছৰ অংশত ইউৰোপে অন্বেক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা আৰু দেশ আৰু লোকসকলৰ বিষয়ে কল্পকাহিনী আৰু ৰহস্যত ৰহণ ৰহণ ৰক্ষা ৰখাৰ প্ৰত্যক্ষ কৰে। ঔপনিৱেশিক কালত, সম্পদৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰাপ্ত কৰা আৰু আৱিস্কৰণকৰা তথ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ উদ্দেশ্যৰে এই প্ৰচেষ্টাবোৰ বৃদ্ধি পাইছিল। এই সকলোবোৰৰ মাধ্যমেৰে আমি মানৱ ভূগোলৰ বিকাশৰ বিষয়ে ক্ৰমিক তথ্য জানিবলৈ পাওঁ আৰু বুজিবলৈ পাওঁ যে এই অনুশাসনৰ বিকাশ এক স্থিৰ প্ৰক্ৰিয়া।
২৫) শাৰীৰিক পৰিৱেশৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা পৰ্য্যায়ত মানুহে তেওঁলোকৰ কাৰ্যকলাপৰ যোগেৰে সৃষ্টি কৰা উপাদানবোৰৰ তালিকা এখন বনাওক।
উত্তৰ: প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত শাৰীৰিক পৰিৱেশৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা পৰ্য্যায়ত তেওঁৰ কাৰ্যকলাপৰ যোগেৰে মানুহে বহুতো উপাদান সৃষ্টি কৰে। ঘৰ, গাওঁ, চহৰ, খেতি, বন্দৰ, আমাৰ দৈনন্দিন ব্যৱহাৰৰ সামগ্ৰী আৰু আন সকলো সেয়েহে ভৌতিক পৰিৱেশৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি মানুহে সামগ্ৰী সংস্কৃতিৰ উপাদান সৃষ্টি কৰিছে।
২৬) মানৱ কাৰ্যকলাপে সাংস্কৃতিক দৃশ্যপট সৃষ্টি কৰাত কেনেদৰে সহায় কৰে?
উত্তৰ: প্ৰাপ্ত জ্ঞান, প্ৰযুক্তি আৰু উদ্যোগৰ আধাৰত, মানুহে সাংস্কৃতিক দৃশ্যপট বিকশিত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। মানৱ কাৰ্যকলাপৰ আকৰ্ংসসকলো ঠাইতে উপলব্ধ।
উদাহৰণ স্বৰূপে; হাইড্ৰেণ্ডত স্বাস্থ্য ৰিজৰ্টবোৰ মনোৰঞ্জন স্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, সমান্তৰআৰু ওলমি থকা পাহাৰত বিশাল চহৰীয়া বিশাল, ক্ষেত্ৰ, বাঢ়নি আৰু চৰায়ে সৌন্দৰ্য, উপকূলৰ বন্দৰ, মহাসাগৰীয় পৃষ্ঠৰ মহাসাগৰীয় পথ আৰু স্থানৰ উপগ্ৰহবোৰে মানুহক আকাশৰ উচ্চতা স্পৰ্শ কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছে। ইয়াক “পচিবিলিজম” শব্দটো কোৱা হৈছিল।
২৭) “দুৰ্ঘটনা অবিহনে বিনামূলীয়া কৈ চলা নাই।” বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: এই বিবৃতিত, মানুহক মুক্ত, নিয়ন্ত্ৰিত আৰু সীমাহীন শক্তিৰ গৰাকী হিচাপে লোৱা পসিবিলিজমৰ চিন্তাক ক’লা কৰা হৈছে কিয়নো বিকশিত অৰ্থনীতিৰ বিনামূলীয়া পৰিণতিৰ ফলত আজি বহুতো সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে যেনে সেউজগৃহ প্ৰভাৱ, অ’জন স্তৰ হ্ৰাস, বিশ্বব্যাপী উষ্ণতা, হ্ৰাস হোৱা জলাশয়, অৱনতিশীল ভূমি, প্ৰদূষণ আৰু দুৰাৰোগ্য ৰোগৰ সমস্যা।
২৮) ভূগোলৰ ক্ষেত্ৰ আৰু উপ-ক্ষেত্ৰ আৰু আন ক্ষেত্ৰৰ সৈতে ইয়াৰ আন্তঃসম্পৰ্ক বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলৰ প্ৰকৃতি হৈছে আন্তঃ-অনুবিভাগীয়। পৃথিৱীত পোৱা মানৱ উপাদানবোৰ বুজিবলৈ আৰু বৰ্ণনা কৰিবলৈ, মানৱ ভূগোলে অন্যান্য সামাজিক বিজ্ঞান আৰু তেওঁলোকৰ সহায়ৰ বিষয়ৰ সৈতে শক্তিশালী বন্ধন স্থাপন কৰি আছে। জ্ঞানৰ সম্প্ৰসাৰণৰ সৈতে, নতুন বিষয়বিকশিত হৈ থাকে। এইবোৰ মানৱতাতাপূৰ্ণ দৃষ্টিভঙ্গীৰে অধ্যয়ন কৰা হয় কিন্তু যিহেতু সেইবোৰ ভৌগলিক আৰু পৰিৱেশগত প্ৰভাৱৰ পৰা মুক্ত নহয়, সেইবোৰ মানৱ ভূগোলৰ বিষয় হৈ পৰিণত হয়। মানৱ ভূগোলৰ অধীনত ক্ষেত্ৰবোৰৰ ভিতৰত আছে: সামাজিক ভূগোল, চহৰীয়া ভূগোল, ৰাজনৈতিক ভূগোল, জনসংখ্যা ভূগোল, নিষ্পত্তি ভূগোল আৰু অৰ্থনৈতিক ভূগোল। সামাজিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰসমূহ হৈছে: আচৰণগত ভূগোল, সামাজিক কল্যাণৰ ভূগোল, মনোৰঞ্জনৰ ভূগোল, সাংস্কৃতিক ভূগোল, লিঙ্গ ভূগোল, ঐতিহাসিক ভূগোল আৰু চিকিৎসা ভূগোল।
ৰাজনৈতিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰসমূহ হৈছে নিৰ্বাচনা ভূগোল আৰু সামৰিক ভূগোল। অৰ্থনৈতিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰসমূহ হৈছে: সম্পদৰ ভূগোল, কৃষিৰ ভূগোল, পৰ্যটনৰ ভূগোল, উদ্যোগৰ ভূগোল, বিপণনৰ ভূগোল আৰু আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ ভূগোল। ইয়াৰ বাহিৰে সমাজবিজ্ঞান, মনস্তত্ত্ব, কল্যাণ অৰ্থনীতি, জনগাঁথনি অধ্যয়ন, ইতিহাস, এপিডিওলজি, নৃতত্ব, নগৰঅধ্যয়ন আৰু পৰিকল্পনা, ৰাজনৈতিক বিজ্ঞান, ছেফ’লজী, সামৰিক বিজ্ঞান, জনসংখ্যা, নগৰ বা গ্ৰাম্য পৰিকল্পনা, কৃষি বিজ্ঞান, ঔদ্যোগিক অৰ্থনীতি, ব্যৱসায় অধ্যয়ন, বাণিজ্য, পৰ্যটন 6ৰ ভ্ৰমণ ব্যৱস্থাপনা আৰু আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্য এনে অনুশাসন যি মানুহৰ কাৰ্যকলাপ আৰু আচৰণ অধ্যয়ন কৰে। যিহেতু এই অনুশাসনবোৰৰ পৰিসৰ সম্প্ৰসাৰিত হৈ আছে, ই মানৱ ভূগোলৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি কৰি আছে।
২৯) মানুহে সঠিক প্ৰযুক্তি কেনেদৰে বিকশিত আৰু সম্প্ৰসাৰিত কৰিছিল?
উত্তৰ: মানুহে তেওঁৰ জ্ঞান আৰু বুদ্ধিমত্তা ব্যৱহাৰ কৰি সঠিক প্ৰযুক্তি বিকশিত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। বৰ্তমানৰ প্ৰযুক্তিৰ স্তৰত উপনীত হ’বলৈ মানুহক দীঘলীয়া সময় লৈছে। আদিম যুগত যেতিয়া প্ৰযুক্তিৰ স্তৰ অতি নিম্ন আছিল মানুহে প্ৰকৃতিৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰণ কৰিবলৈ বাধ্য আছিল। সেই সময়ত মানুহ প্ৰকৃতিৰ এজন দাস আছিল, ইয়াৰ শক্তিশালী শক্তিৰ প্ৰতি ভয় খাইছিল আৰু ইয়াক সুখী কৰিবলৈ প্ৰকৃতিৰ পূজা কৰিছিল। এই পৰিস্থিতিবোৰত সাংস্কৃতিক বিকাশৰ অৱস্থাও আদিম আছিল।
অৱশ্যে, প্ৰক্ৰিয়াটো ক্ৰমান্বয়ে আছিল কিন্তু মানুহে প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰিছিল আৰু লগতে লক্ষ্য কৰিব পাৰি যে মানুহে প্ৰকৃতিৰ বিভিন্ন আইন বুজি পোৱাৰ পিছতহে এই প্ৰযুক্তিব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। উদাহৰণ স্বৰূপে; ঘৰ্ষণৰ আইনৰ বুজাই বহুতো উদ্ভাৱনৰ জন্ম দিছিল। একেদৰে ডিএনএ ৰ গোপনীয়তা আৰু বংশগতিবিজ্ঞানৰ আইন বুজি পোৱাৰ পিছত, মানুহে বহুতো ৰোগ অতিক্ৰম কৰিছে আৰু এৰোনেডাইমিকৰ আইন বোৰ বুজি পোৱাৰ পিছতহে এৰোনেপেণ্ডেটিকছৰ আবিৰ্ভাৱ কৰিব পাৰি। আজি প্ৰযুক্তিৰ স্তৰ আকাশৰ উচ্চতা স্পৰ্শ কৰি আছে যাৰ মাজেৰে মানুহ প্ৰাকৃতিক শক্তিৰ পৰা মুক্ত হোৱা যেন লাগে। ভূমিকম্প, ঘ্ৰ্ণীবতাহ, ভূমিস্খলন, আগ্নেয়গিৰী আৰু অন্যান্য প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগই মানুহক মনত পেলাই ৰাখিছে যে তেওঁ এতিয়াও প্ৰকৃতিৰ এজন লোক।
ই অৰ্থ কৰে যে মানুহ প্ৰাকৃতিক শক্তিৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে মুক্ত হ’ব নোৱাৰি কিন্তু প্ৰযুক্তিৰ বিকাশৰ সৈতে মানুহ প্ৰকৃতিৰ পৰা মুক্ত হৈছে আৰু এই স্বাধীনতাক আৰু সম্প্ৰসাৰিত কৰিব পৰা হ’ব পাৰে। মানুহে ষ্টপ আৰু গো পদ্ধতি অনুসৰণ কৰিব লাগিব। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে সীমাৰ ভিতৰত সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিব পাৰি যি পৰিৱেশৰ ক্ষতি নকৰে আৰু দুৰ্ঘটনা অবিহনে বিনামূলীয়া ভাৱে চলা নাই।
৩০) শাৰীৰিক পৰিৱেশ আৰু সাংস্কৃতিক পৰিৱেশৰ মাজত পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰঃ শাৰীৰিক পৰিৱেশত সেই সকলো উপাদান অন্তৰ্ভুক্ত থাকে যিবোৰ প্ৰকৃতিয়ে মানৱ বিকাশৰ বাবে বিনামূলীয়া উপহাৰ হিচাপে উপলব্ধ কৰিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ভূমিৰ ৰূপ, মাটি, জলবায়ু, পানী, প্ৰাকৃতিক উদ্ভিদ আৰু জীৱ-জগত ইত্যাদি।
আনহাতে সাংস্কৃতিক পৰিৱেশত সেই সকলো শাৰীৰিক-সাংস্কৃতিক উপাদান অন্তৰ্ভুক্ত আছে যিবোৰ মানুহে তেওঁৰ লাভ কৰা জ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ যোগেৰে বিকশিত কৰিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ঘৰ, গাওঁ, চহৰ, পথ আৰু ৰে’লৱেৰ নেটৱৰ্ক, পৰিবহনৰ প্ৰকাৰ, ঔদ্যোগিক ইউনিট, ক্ষেত্ৰ, চিকিৎসালয়, ক্ৰীড়া কমপ্লেক্স, মনোৰঞ্জনৰ উপায়, বজাৰ, বন্দৰ আৰু দৈনিক আৰু বিশেষ ব্যৱহাৰৰ সামগ্ৰী।
আপুনি যদি আমাৰ এই HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solutionপঢ়ি ভাল পাইছে তেন্তে আমাৰ ‘নিউজলেটাৰ চাবস্ক্রাইব’ কৰক। নতুবা আমাৰ ‘ফেচবুক পৃষ্ঠা’ অনুসৰণ কৰক বা আমাৰ “ইউটিউব চেনেল চাবস্ক্রাইব’ কৰক ।
৩১) নিৰ্ধাৰণবাদ আৰু পাচিবিবাদৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰক।
উত্তৰঃ এই চিন্তা অনুসৰি, মানুহ প্ৰকৃতিৰ এজন পুৰুষ। সম্পদৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ ওপৰত মানুহৰ প্ৰত্যক্ষ নিৰ্ভৰতা আছে আৰু প্ৰকৃতিক এক শক্তিশালী শক্তি হিচাপে লোৱা হয়, ইয়াক পূজন, পূজন আৰু সংৰক্ষণ কৰা হয়। যদি মানুহে প্ৰকৃতিৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰণ নকৰে, তেওঁ পৰমৰ্মে বহন কৰিব লাগিব। কন্ট, হমবল্ট, ৰিটাৰ আৰু জাৰ্মান বিশেষজ্ঞ ৰাটজেল আৰু তেওঁৰ শিক্ষাৰ্থী এলেন চাৰ্চিল ছেম্প্লৱে ‘নিৰ্ধাৰণবাদ’ৰ দৰ্শনৰ ওচৰলৈ আগবছিল।
ফৰাচী ভূগোলৰ লোকসকলে নিৰ্ধাৰণতা স্বীকাৰ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে আৰু মানুহক তেওঁৰ ভাগ্যৰ গৰাকী হিচাপে গণ্য কৰে। তেওঁলোকে দাবী কৰিছিল যে মানুহে তেওঁৰ ইচ্ছা শক্তিৰে প্ৰকৃতি সম্পূৰ্ণৰূপে সলনি কৰাৰ সামৰ্থ্য আছে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে সকলো মানুহে সম্ভৱ আৰু ইয়াক পচিবিলিজম বুলি কোৱা হয়। ফৰাচী বিশেষজ্ঞ লছিয়ান ফেফেৰ আৰু পল ভাইডাল দে লা ব্লেহেক পচিবিলিজমৰ প্ৰতিষ্ঠাপক হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
৩২) আঞ্চলিক ভূগোল আৰু প্ৰণালীবদ্ধ ভূগোলৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰক।
উত্তৰঃ ইয়াৰ অধীনত এটা অঞ্চলৰ সকলো ভৌগলিক উপাদানক এটা একক হিচাপে অধ্যয়ন কৰা হয়। আৰু এটা অঞ্চলক আন এটা অঞ্চলৰ পৰা পৃথক একক বুলি গণ্য কৰা হয় বা কেৱল এই ভৌগলিক পাৰ্থক্যৰ আধাৰত আন এটা অঞ্চলৰ পৰা পৃথক কৰা হয়। ভৌগলিক প্ৰেক্ষাপটত আমি এই আঞ্চলিক পাৰ্থক্য বুজিব লাগিব।
এই আঞ্চলিক একক এটাৰ বিশেষ ভৌগলিক উপাদানৰ অধীনত অধ্যয়ন কৰা হয় আৰু যিবোৰ সাধাৰণতে ৰাজনৈতিক এককৰ ওপৰত আধাৰিত। সেয়েহে, ই হৈছে এটা অঞ্চলৰ এক বিশেষ ভৌগলিক বিশেষত্বৰ ব্যক্তিগত অধ্যয়ন।
৩৩) মানৱতা আৰু কল্যাণ বিদ্যালয়ৰ চিন্তা আৰু আচৰণ স্কুলৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰক।
উত্তৰঃ ৱেলৱেল স্কুল অফ চিন্তা মুখ্যতঃ মানুহৰ সামাজিক কল্যাণৰ বিভিন্ন দিশৰ সৈতে উদ্বিগ্ন আছিল। এইবোৰৰ ভিতৰত আছে গৃহ, স্বাস্থ্য আৰু শিক্ষাৰ দৰে দিশ। ভূগোলৰ লোকসকলে ভূগোল অধ্যয়ন ৰখাৰ বাবে এক ভিত্তি হিচাপে কল্যাণ বিকশিত কৰিছে। এই চিন্তাটো আছিল দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত হোৱা দ্ৰুত পৰিৱৰ্তনৰ ফল কাৰণ এই যুদ্ধই বহুতো মানৱ সমস্যাৰ জন্ম দিছিল, সেয়েহে এই সমস্যা, কল্যাণ বা মানৱতাগত চিন্তাৰ সমাধানৰ বাবে বিকশিত হৈছে।
1950-60 চনত, গুণগত আৰু অন্যান্য পদ্ধতিৰ যোগেৰে মনস্তাত্বিক গৱেষণাৰ আধাৰত মানৱ জাতি, জাতি আৰু ধৰ্মৰ দৰে বহুতো মানৱীয় দিশ। আচৰণগত চিন্তা বিদ্যালয়ে জাতি, জাতি আৰু ধৰ্ম আদিৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি জীৱননিৰ্বাহকৰা অভিজ্ঞতা আৰু সামাজিক শ্ৰেণীৰ দ্বাৰা স্থানৰ ধাৰণাৰ ওপৰত যথেষ্ট গুৰুত্ব আৰক্ষণ কৰিছিল।
৩৪) নোমোথীটিক আৰু আইডিঅগ্ৰাফিকৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰক।
উত্তৰঃ ইয়াৰ অধীনত, ভূগোলৰ বিষয়টো নিৰ্দিষ্ট নীতি অনুসৰি অধ্যয়ন কৰা হয়। অধ্যয়নৰ আগতে, লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় তাৰ পিছত ইয়াৰ আইনবোৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। এই আইনবোৰৰ আধাৰত লক্ষ্য প্ৰাপ্ত কৰাটো হৈছে এজন ভূগোলকাৰীৰ উদ্দেশ্য।
ইয়াৰ অধীনত, ভৌগলিক উপাদানৰ বিৱৰণ প্ৰস্তুত কৰা হয় আৰু ইয়াৰ অধীনত এজন ভূগোলকাৰীয়ে বুজিবলৈ চেষ্টা কৰে কোনটো প্ৰাকৃতিক আৰু ভৌগলিক কাৰকে মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ আন্তঃক্ৰিয়া প্ৰভাৱিত কৰিছে আৰু কিমান পৰিমাণে।
৩৫) ভূগোল হৈছে সামাজিক বিজ্ঞান আৰু ভৌতিক বিজ্ঞানৰ এক মিহলি। আপুনি সন্মত নেকি? প্ৰমাণিত কৰক।
উত্তৰ: হয়, মই সন্মত।
বিজ্ঞান আৰু সমাজ বিজ্ঞানৰ মৌলিক উদ্দেশ্য হৈছে প্ৰকৃতিৰ বাস্তৱতা বুজা। ইতিহাসই মানৱ-নিৰ্মিত কাৰ্যকলাপবোৰ জানিবলৈ সহায় কৰে; পদাৰ্থ বিজ্ঞানে মানুহক জলবায়ুৰ প্ৰভাৱ গণনা কৰাত সহায় কৰে। অৰ্থনৈতিক ভাৱে দেশৰ বিকাশৰ ওপৰত মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ প্ৰভাৱ বুজাত সহায় কৰে। ভৌগলিক কাৰকবোৰে ইতিহাসৰ গতি পৰিবৰ্তন কৰে। জলবায়ুৰ পৰিৱৰ্তনে জীৱিকাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলয়। ভৌতিক ভূগোলৰ সকলো শাখাৰ প্ৰাকৃতিক বিজ্ঞানৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে।
জৈৱ ভূগোলৰ প্ৰাণীবিজ্ঞান আৰু বিজ্ঞানৰ সৈতে নিকট সম্পৰ্ক আছে। গণিত আৰু কলাই পৃথিৱীৰ ক্ষেত্ৰ আৰু মাত্ৰা জোখাৰ বাবে ভূগোলৰ বিকাশত অৰিহনা আগবঢ়াইছে। কাৰটেগ্ৰাফী আৰু প্ৰক্ষেপনবোৰ গণিতৰ ওপৰত আধাৰিত। ভৌগলিক চিন্তাৰ ইতিহাস হৈছে ভূগোলৰ সকলো শাখাৰ মাতৃ। সমাজবিজ্ঞান, ৰাজনৈতিক বিজ্ঞান, অৰ্থনীতিয়ে সামাজিক বাস্তৱৰ দিশবোৰ প্ৰদান কৰে। জনসংখ্যা ভূগোলৰ জনসংখ্যাৰ সৈতে নিকট সম্পৰ্ক আছে।
৩৬) মানৱ ভূগোলৰ অধ্যয়নত কি পদ্ধতিৰ পিছত লচমান ফেবাৰ আৰু ভাইডাল ডি লা ব্লাহে আছিল? এই দৃষ্টিভঙ্গীৰ দুটা বিশেষত্ব উল্লেখ কৰক।
উত্তৰ: পচিবিলিজম আছিল মানুহৰ ভূগোলৰ অধ্যয়নত লচমান ফেবৰে আৰু ভাইডাল দে লা ব্লেৰ দ্বাৰা অনুসৰণ কৰা পদ্ধতি। ইয়াৰ বৈশিষ্ট হৈছে-
ক) মানুহে পৰিৱেশৰ পৰা প্ৰাপ্ত সম্পদৰ সৈতে সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰে।
খ) মানুহৰ জীৱনশৈলী আছিল এক সভ্যতাৰ সামগ্ৰী আৰু প্ৰতিফলন।
৩৭) মানৱ ভূগোলৰ ক্ষেত্ৰত ক্ৰিফিফ টেইলৰৰ নতুন ধাৰণা কি? উদাহৰণেৰে এই ধাৰণাটো বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: ধাৰণাটোৱে দেখুৱায় যে সম্পূৰ্ণ প্ৰয়োজনৰ পৰিস্থিতি নাই বা সম্পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ চৰ্ত নাই। মানুহে সেইবোৰ পালন কৰি প্ৰকৃতি জয় কৰিব পাৰে। পৰিৱেশৰ ক্ষতি নকৰা সীমাৰ ভিতৰত সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিব পাৰি। মানৱ ভূগোলৰ ক্ষেত্ৰত গ্ৰিফ্ৰিথ টেইলোৰৰ নতুন ধাৰণাটোৱে পাৰিপাৰ্শ্বিক নিৰ্ধাৰণবাদ আৰু পচিবিলিজমৰ দুটা ধাৰণাৰ মাজত এক মধ্যপথ প্ৰতিফলিত কৰে।
৩৮) পোচিবিবাদৰ ধাৰণাটো উপযুক্ত উদাহৰণেৰে বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশৰ সৈতে, মানুহে উন্নত আৰু অধিক দক্ষ প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰে। প্ৰয়োজনহোৱা অৱস্থাৰ পৰা স্বাধীনতাৰ অৱস্থালৈ চলাচলে পৰিৱেশৰ পৰা প্ৰাপ্ত সম্পদৰ সৈতে সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰে। উদাহৰণ; প্ৰকৃতিটোৱে সুযোগ প্ৰদান কৰে আৰু মানুহে সকলো ঠাইতে তেওঁলোকৰ প্ৰিণ্ট সৃষ্টি কৰি এই সুযোগবোৰৰ ব্যৱহাৰ কৰে।
৩৯) নব্য-নিৰ্ধাৰণবাদৰ ধাৰণাটো বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: নব্যনিৰ্ধাৰণবাদে পাৰিপাৰ্শ্বিক নিৰ্ধাৰণবাদ আৰু পচিবিউবাদৰ দুটা ধাৰণাৰ মাজত এক মধ্যপথ প্ৰতিফলিত কৰে। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে পৰিৱেশ নকৰা সীমাৰ ভিতৰত সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিব পাৰি। মানুহে সেইবোৰ পালন কৰি প্ৰকৃতি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে।
৪০) উপযুক্ত উদাহৰণেৰে ‘নিৰ্ধাৰণবাদ’ৰ ধাৰণাটো বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ:
ক) আৰম্ভণিতে মানুহ প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা বিশালভাৱে প্ৰভাৱিত হয়।
খ) (অৰ্থাৎ) তেওঁলোকে ইয়াৰ প্ৰকৃতিৰ বাবে ভয় কৰিছিল।
গ) সমাজবোৰ মূলতঃ প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল। প্ৰকৃতিবোৰে তেওঁলোকৰ মনোভাৱ, নিৰ্ণয় আৰু জীৱনশৈলী নিৰ্ধাৰণ কৰে। মানুহ আছিল নিষ্ক্ৰিয় এজেণ্ট আৰু প্ৰকৃতি নিৰ্ধাৰণতা অনুসৰি তেওঁলোকৰ জীৱন নিৰ্ধাৰণ কৰে।
আপুনি যদি আমাৰ এই HS 2nd Year Geography Study Materials – AHSEC Solution পঢ়ি ভাল পাইছে তেন্তে আমাৰ ‘নিউজলেটাৰ চাবস্ক্রাইব’ কৰক। নতুবা আমাৰ ‘ফেচবুক পৃষ্ঠা’ অনুসৰণ কৰক বা আমাৰ “ইউটিউব চেনেল চাবস্ক্রাইব’ কৰক ।
৪১) অৰ্থনৈতিক ভূগোলৰ ছয়টা উপ-ক্ষেত্ৰ উল্লেখ কৰক।
উত্তৰ: অৰ্থনৈতিক ভূগোলৰ উপ-ক্ষেত্ৰবোৰ হৈছে:
ক) সম্পদৰ ভূগোল
খ) কৃষিৰ ভূগোল
গ) আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ ভূগোল
ঘ) উদ্যোগৰ ভূগোল
ঙ) বিপণনৰ ভূগোল
চ) পৰ্যটনৰ ভূগোল
৪২) প্ৰযুক্তিয়ে মানুহৰ ওপৰত পৰিৱেশৰ শৃংখলা কেনেদৰে ঢিলা কৰে? উদাহৰণেৰে বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ:
ক) ঘৰ্ষণ আৰু তাপৰ ধাৰণাবোৰৰ বুজাই আমাক জুই আৱিষ্কাৰ কৰাত সহায় কৰিছিল।
খ) ডিএনএ আৰু বংশৰ গোপনীয়তা বুজাই আমাক বহুতো ৰোগ জয় কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।
গ) দ্ৰুত তৰপ বিকাশৰ বাবে আমি এৰোডাইনেমিকৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰোঁ।
ঘ) মানুহে প্ৰযুক্তিৰ সহায়ত তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক পৰিৱেশৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে।
ঙ) প্ৰযুক্তিয়ে সমাজৰ সাংস্কৃতিক বিকাশৰ স্তৰ সূচিত কৰে।
চ) মানৱ কাৰ্যকলাপে এক সাংস্কৃতিক দৃশ্যপট সৃষ্টি কৰে যেনে স্বাস্থ্য ৰিজৰ্ট চৰা, বন্দৰ, ওচৰৰ পথ আৰু মহাকাশত উপগ্ৰহ।
৪৩) মানৱ ভূগোলৰ ছয়টা ক্ষেত্ৰ উল্লেখ কৰক।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলৰ উপক্ষেত্ৰবোৰ হৈছে:
ক) চহৰীয়া ভূগোল
খ) ৰাজনৈতিক ভূগোল
গ) নিষ্পত্তি ভূগোল
ঘ) অৰ্থনৈতিক ভূগোল
ঙ) সামাজিক ভূগোল
চ) জনসংখ্যা ভূগোল
৪৪) মানৱ ভূগোল নিৰ্ধাৰণ কৰক। প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি মানুহে সৃষ্টি কৰা সামগ্ৰী সংস্কৃতিৰ উপাদানৰ চাৰিটা উদাহৰণ দিয়ক।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোল হৈছে মানৱ সমাজ আৰু পৃথিৱীপৃষ্ঠৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ সংশ্লেষিত অধ্যয়ন। মানৱ ভূগোল হৈছে আন আগ্ৰহী মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ মাজত সম্পৰ্ক সলনি কৰাৰ অধ্যয়ন। উদাহৰণ; – ঘৰ, গাওঁ, চহৰ, ৰোড নেটৱৰ্ক, ৰে’ল নেটৱৰ্ক ইত্যাদি।
৪৫) আপোনাৰ নিজৰ কথাত মানৱ ভূগোল নিৰ্ধাৰণ কৰক। মানৱ ভূগোলৰ যিকোনো চাৰিটা ক্ষেত্ৰ উল্লেখ কৰক।
উত্তৰ:
ক) মানৱ ভূগোল হৈছে আন আগ্ৰহী মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ মাজত সম্পৰ্ক সলনি কৰাৰ অধ্যয়ন,
খ) মানৱ ভূগোল হৈছে -মানৱ সমাজ আৰু পৃথিৱীপৃষ্ঠৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ সংশ্লেষিত অধ্যয়ন।
গ) মানৱ ভূগোলে পৃথিৱী আৰু মানুহৰ মাজৰ আন্তঃসম্পৰ্কৰ এক নতুন ধাৰনা প্ৰদান কৰে।
মানৱ ভূগোলৰ চাৰিটা ক্ষেত্ৰ—সামাজিক ভূগোল; চহৰীয়া ভূগোল; ৰাজনৈতিক ভূগোল; জনসংখ্যা ভূগোল।
৪৬) “ভৌতিক ভূগোল আৰু মানৱ ভূগোলৰ উপাদানবোৰৰ মাজত পাৰস্পৰিক বাৰ্তালাপ আছে”। উপযুক্ত উদাহৰণেৰে বিবৃতিটো সমৰ্থন কৰক।
উত্তৰ: মানৱ ভূগোলে ভৌতিক পৰিৱেশ আৰু সামাজিক সাংস্কৃতিক পৰিৱেশৰ মাজৰ আন্তঃসম্পৰ্ক অধ্যয়ন কৰে। ভূমিৰ ৰূপ, মাটি, জলবায়ু, পানী, প্ৰাকৃতিক উদ্ভিদ আৰু বিভিন্ন উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী হৈছে ভৌতিক ভূগোলৰ উপাদান। তেওঁলোকে ঘৰ, গাওঁ, চহৰ পথ-ৰে’ল নেটৱৰ্ক উদ্যোগ, খেতি, বন্দৰ আদি প্ৰভাৱিত কৰে। সেইবোৰ হৈছে মানৱ ভূগোলৰ অংশ। সেইবোৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি মানুহে সৃষ্টি কৰে। আনহাতে শাৰীৰিক পৰিৱেশ মানুহে যথেষ্ট পৰিবৰ্তন কৰিছে। ই মানুহৰ জীৱনক প্ৰভাৱিত কৰি ওলাইছে।
৪৭) উদাহৰণেৰে বৰ্ণনা কৰক, প্ৰকৃতি কেনেদৰে মানৱীকৰণ হয়।
উত্তৰ: সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশৰ সৈতে, মানুহে উন্নত আৰু অধিক দক্ষ প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰে। তেওঁলোকে পৰিৱেশৰ সৈতে নতুন সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰে। প্ৰকৃতিয়ে সুযোগ প্ৰদান কৰে আৰু মানুহে এই সুযোগবোৰ প্ৰাপ্ত কৰে। ইয়াক ‘পচিবিলিজম’ বুলি কোৱা হয়। প্ৰকৃতিটোৱে এটা সুযোগ দিয়ে আৰু মানুহে ইয়াক বাহাল ৰাখা। এনেদৰে, ক্ৰমান্বয়ে প্ৰকৃতিৰ মানৱীকৰণ হয় আৰু মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ মুৰ্চনা দৃশ্যমান হয়।
উদাহৰণ; হাইৱেলচ, বিশাল চহৰীয়া এলেকা, ক্ষেত্ৰ, আদিত স্বাস্থ্য ৰিজৰ্ট।
৪৮) “প্ৰযুক্তি বিকাশৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ জ্ঞান অতিগুৰুত্বপূৰ্ণ।” তিনিটা উদাহৰণ দি বিবৃতিটো সমৰ্থন কৰক।
OR
প্ৰযুক্তি বিকাশৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ জ্ঞান কেনেদৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ? উপযুক্ত উদাহৰণেৰে বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: মানুহে কি সঁজুলি আৰু কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি সৃষ্টি কৰে তাক জনাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। প্ৰযুক্তিয়ে সমাজৰ শৈক্ষিক বিকাশৰ স্তৰ সূচিত কৰে। প্ৰাকৃতিক আইনৰ বিষয়ে উন্নত ভাৱে বুজাৰ পিছত মানুহে প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।
ক) ঘৰ্ষণ আৰু তাপৰ ধাৰণাবোৰৰ বুজাই আমাক জুই আৱিষ্কাৰ কৰাত সহায় কৰিছিল।
খ) ডিএনএ আৰু বংশৰ গোপনীয়তা বুজাই আমাক বহুতো ৰোগ জয় কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।
গ) দ্ৰুত তৰপ বিকাশৰ বাবে এৰডাইনেমিকৰ নিয়মব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ঘ) প্ৰযুক্তি বিকাশৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ বিষয়ে জ্ঞান অতিগুৰুত্বপূৰ্ণ। প্ৰযুক্তিয়ে মানুহৰ ওপৰত পৰিৱেশৰ শৃংখল ঢিলা কৰে।
৪৯) মানৱ ভূগোলৰ অধ্যয়নৰ বিষয়-বিষয় কি? যিকোনো তিনিটা তথ্য বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ:
ক) ভৌতিক পৃথিৱী আৰু মানৱ পৃথিৱীৰ মাজত সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিবলৈ।
খ) মানৱ পৰিক্ৰমাবোৰৰ স্থানিক বিতৰণ অধ্যয়ন কৰিবলৈ।
গ) বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ মাজত সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পাৰ্থক্য অধ্যয়ন কৰিবলৈ।
ঘ) পৃথিৱীখনক মানুহৰ ঘৰ হিচাপে বুজিবলৈ আৰু সেইবোৰক উপদাগ কৰা সকলো উপাদান অধ্যয়ন কৰিবলৈ।
ঙ) প্ৰকৃতি আৰু মানুহ অপৰিবৰ্তনীয় উপাদান আৰু ইয়াক সামগ্ৰিকভাৱে দেখা উচিত।
৫০) “প্ৰকৃতিৰ আইনৰ জ্ঞান আৰু বুজাবুজি মানৱমানুহৰ বাবে অতিমূল্য”। প্ৰকৃতিৰ উপহাৰবোৰ বহনক্ষম ভাৱে ব্যৱহাৰ কৰাত সহায় কৰিব পৰা মূল্যবোৰ বৰ্ণনা কৰক।
উত্তৰ: প্ৰকৃতিৰ আইনৰ জ্ঞান আৰু বুজাবুজি মানৱ প্ৰকাৰৰ বাবে অতিশয় মূল্যৱান। মানুহে ইয়াক মানি প্ৰকৃতি জয় কৰিব পাৰে। সীমাৰ ভিতৰত সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰিব পাৰি যি প্ৰকৃতিৰ ভাৰসাম্যৰ ক্ষতি নকৰে। উন্নত দেশবোৰে আৰম্ভণিতে গ্ৰহণ কৰা বিকাশমূলক পদক্ষেপবোৰৰ ফলত গ্রীনহাউচৰ প্ৰভাৱ, অ’জন স্তৰ হ্ৰাস, বিশ্বব্যাপী উষ্ণতা বৃদ্ধি, হ্ৰাস হোৱা অৱনতি হোৱা আৰু অৱনতি হোৱা ভূমি আদি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে। সেয়েহে আমাৰ বাবে প্ৰাকৃতিক সম্পদবোৰ বহনক্ষমযোগ্য বিকাশৰ বাবে যুক্তিসংগতিৰে ব্যৱহাৰ কৰাটো আৱশ্যক।
৫১) “প্ৰকৃতি আৰু মানুহ ইমান টানি নিৰপেক্ষ ভাৱে সংগতি ৰাখিছে যে তেওঁলোকক পৃথক কৰিব নোৱাৰি”। বিবৃতিটোৰ উপমা দিয়ক।
উত্তৰ:
ক) প্ৰকৃতি আৰু মানুহ অপৰিবৰ্তিত উপাদান।
খ) শাৰীৰিক পৰিৱেশত, মানুহে সামাজিক-সাংস্কৃতিক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰি আছে।
গ) পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কৰ যোগেৰে মানুহে সৃষ্টি কৰা সামাজিক-সাংস্কৃতিক পৰিৱেশ। সেয়েহে, প্ৰকৃতি আৰু মানুহৰ মাজত ওতপ্রোত সম্পর্ক আছে।
৫২) “প্ৰকৃতি আৰু মানুহ অপৰিবৰ্তনীয় উপাদান”। উপযুক্ত উদাহৰণেৰে বিবৃতিটো প্ৰমাণিত কৰক।
উত্তৰ: প্ৰকৃতি আৰু মানুহ অপৰিবৰ্তিত। পৃথিৱী হৈছে মানৱজাতিৰ ঘৰ। ই বিভিন্ন প্ৰকাৰত হ’ব পাৰে। সকলো প্ৰকাৰৰ জীৱন সমৰ্থন প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা হয়। সেইবোৰ প্ৰত্যক্ষভাৱে প্ৰকৃতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। প্ৰকৃতি আৰু মানুহ অপৰিবৰ্তনীয় আৰু সামগ্ৰিকভাৱে দেখা উচিত। মানৱ শৰীৰস্থানৰ পৰা চিহ্ন ব্যৱহাৰ কৰি ৰূপকবোৰত ভৌতিক বিশেষত্ববৰ্ণনা কৰা হৈছে।
উদাহৰণ স্বৰূপে: পৃথিৱীৰ মুখ, ঘাঁহনিৰ নাক, ধুমুহাৰ চকু, নদীৰ মুখ, ইষ্টমাচৰ ডিঙি, মাটিৰ প্ৰফাইল ইত্যাদি।
৫৩) “প্ৰকৃতিই সুযোগ প্ৰদান কৰে আৰু মানুহে এইবোৰৰ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু লাহে লাহে প্ৰকৃতি মানৱীকৰণ হয় আৰু মানুহৰ প্ৰচেষ্টাৰ মুৰ্চনা বোৰ ধাৰণ কৰা আৰম্ভ কৰে।” বিবৃতিটো প্ৰমাণিত কৰক।
উত্তৰ:
প্ৰকৃতিৰ মানৱীকৰণ:
ক) মানুহবোৰে সময়ৰ সৈতে তেওঁলোকৰ পৰিৱেশ আৰু প্ৰকৃতিৰ শক্তি বুজিবলৈ আৰম্ভ কৰে।
খ) সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশৰ সৈতে, মানুহে উন্নত আৰু অধিক দক্ষ প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰে।
গ) মানুহে প্ৰয়োজনহোৱা অৱস্থাৰ পৰা স্বাধীনতাৰ অৱস্থালৈ স্থানান্তৰ কৰে।
ঘ) তেওঁলোকে পৰিৱেশৰ পৰা প্ৰাপ্ত সম্পদৰ সৈতে সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰে।
ঙ) মানৱ কাৰ্যকলাপে সাংস্কৃতিক দৃশ্যপট সৃষ্টি কৰে।
চ) মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ আকর্ষন হৈছে স্বাস্থ্য ৰিজৰ্ট, বিশাল চহৰ বিয়পি পৰা, ক্ষেত্ৰ, বাৰ্তা আৰু সমান্তৰিত আৰু ওলমা পাহাৰত চৰা, উপকূলত থকা বন্দৰ আৰু মহাকাশত উপগ্ৰহ। (ব্যাখ্যা কৰিব লগা যিকোনো তিনিটা বিন্দু)
৫৪) আদিম সম্প্ৰদায়বোৰে তেওঁলোকৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ সৈতে সম্পূৰ্ণ সমন্বয়ত বাস কৰিছিল আৰু এনেদৰে মানুহক প্ৰাকৃতিক কৰা হৈছিল।” বিবৃতিটো সমৰ্থন কৰক ।
উত্তৰ: আদিম সম্প্ৰদায়বোৰে তেওঁলোকৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ সৈতে সম্পূৰ্ণ সমন্বয়ত বাস কৰিছিল:
ক) আদিম সমাজখন তেওঁলোকৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ সৈতে সম্পূৰ্ণ সমন্বয়ত বাস কৰে।
খ)উপলব্ধি কৰা হয় যে এনে সকলো ক্ষেত্ৰতে প্ৰকৃতি হৈছে এক শক্তিশালী শক্তি, পূজা, পূজন আৰু সংৰক্ষণ।
গ) সম্পদৰ বাবে প্ৰকৃতিৰ ওপৰত মানুহৰ প্ৰত্যক্ষ নিৰ্ভৰশীলতা আছে যি সেইবোৰ কব পাৰে।
ঘ) মানুহবোৰে সময়ৰ সৈতে তেওঁলোকৰ পৰিৱেশ আৰু প্ৰকৃতিৰ শক্তি বুজিবলৈ আৰম্ভ কৰে।
ঙ) সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশৰ সৈতে, মানুহে উন্নত আৰু অধিক দক্ষ প্ৰযুক্তি বিকাশ কৰে।
চ) তেওঁলোকে প্ৰয়োজন হোৱা অৱস্থাৰ পৰা স্বাধীনতাৰ অৱস্থালৈ স্থানান্তৰ কৰে।
ছ) তেওঁলোকে পৰিৱেশৰ পৰা প্ৰাপ্ত সম্পদৰ সৈতে সম্ভাৱনা সৃষ্টি কৰে।
জ) তেওঁলোকে প্ৰকৃতিক ভয় কৰিছিল।